සීතල ජිවිතයම කරගත් එස්කිමෝවරුන් ගැන ඔබ නොදත් දේ මෙන්න...

ලංකාවේ වැදි ජනයා මෙන්ම විවිධ රටවල ජිවත් වන රතු ඉන්දියානුවන් ‌මෙන්ම තවත් කොට්ඨාසයක් වන මොවුන් සම්ප්‍රදායිකව නැගෙනහිර සයිබීරියාවේ (රුසියාව) සිට ඇලස්කාව (එක්සත් ජනපදය), උතුරු කැනඩාව, නුනාවික්, නුනාසියාවුට් සහ ග්‍රීන්ලන්තය දක්වා ආක්ටික් සහ උප ආක්ටික් ප්‍රදේශවල වාසය කර ඇති හා දැනට වාසය කරනු ලබන මෙම ජනයා Eskimo සාමාන්‍යයෙන් Inuit ලෙස හැඳින්වේ. මොවුන් මූලික වශයෙන් ආක්ටික් ප්‍රදේශයේ ජීවත් වේ.

ආක්ටික් ප්‍රදේශය ආක්ටික් කවයට උතුරින් පිහිටා ඇති අතර එහි අධික ශීතල උෂ්ණත්වයක් තිබුණද එස්කිමෝවරු භෞතිකව හා සංස්කෘතික වශයෙන් කටුක පරිසරයට අනුගත වී ඇත. බොහෝ එස්කිමෝවරු සංයුක්තව ගොඩනගා ඇති අතර බැරල් හැඩැති ශරීරයක් සහ කෙටි අත් පා ඇති අතර එමඟින් තාප හානිය අවම වේ. මීට අමතරව වසර දස දහස් ගණනක් තිස්සේ පාහේ නොවෙනස්ව පැවති එස්කිමෝ ජීවන රටාව වඩාත් “නවීන” බවට පත් වූයේ පසුගිය වසර 50 සිට 100 දක්වා කාලය තුළ පමණි.

1900 දශකයට පෙර එස්කිමෝ ජීවන රටාව ප්‍රධාන වශයෙන් අතිශයින්ම වෙනස් වේ. එකල එස්කිමෝ ජීවිතයේ වැදගත්ම අංගයන් වූයේ නවාතැන්, ආහාර, ඇඳුම් පැළඳුම් සහ ප්‍රවාහනයයි. ශීත ඍතුවේ මාසවලදී සමහර එස්කිමෝවරු ඉග්ලූස් හෝ හිම ගෙවල් ගොඩනඟා ගෙන වාසය කළහ. එස්කිමෝවරු ආහාර සෙවීමට යන අතරවාරයේ තාවකාලික නවාතැන් සඳහා ඉග්ලූ ඉදිකරන ලදී. ගිම්හානයේදී ඔවුන් පහසුවෙන් ලබා ගත හැකි සත්ව සම මත පදනම්ව සීල් හෝ කැරිබෝ සමෙන් සාදන ලද කූඩාරම් වල ජීවත් විය.

එස්කිමෝ සංස්කෘතිය තුළ මසුන් ඇල්ලීම ද බහුලව සිදු විය. එස්කිමෝවරු මසුන් ඇල්ලුවේ ඇටකටු හෝ අං වලින් සාදන ලද කොකු සහිත දෙබලක හෙල්ලවලින්. සැමන්, කෝඩ් සහ සීල් මගින් මුහුදෙන් ලැබෙන පෝෂ්‍ය පදාර්ථ වලින් බහුතරයක් සපයන ලදී. බොහෝ එස්කිමෝවරු මස් අමුවෙන් අනුභව කිරීමට කැමැත්තක් දැක්වූහ, එසේ නොවුවහොත් කුඩා ගිනිදැල් මත පිසීමට බොහෝ කාලයක් ගත විය. දඩයම් කිරීම සහ මසුන් ඇල්ලීම එස්කිමෝවරුන්ට ආහාර පමණක් නොව ඇඳුම් පැළඳුම් ද ලබා දුන්නේය. සාමාන්‍යයෙන් කැරිබෝ සතුන්ගේ හම්වලින් ඇඳුම් සාදන ලද්දේ එය සැහැල්ලු හා උණුසුම් බැවිනි. ඇඳුම් පැළඳුම් විලාසය ප්‍රදේශ අතර වෙනස් වූ නමුත් සියලුම එස්කිමෝ ඇඳුම් සමාන විය. සාමාන්‍ය ඇඳුම හුඩ් ජැකට්, කලිසම්, මේස්, බූට් සහ අත්වැසුම් වලින් සමන්විත විය. බොහෝ කාන්තාවන් ඔවුන්ගේ ඇඳුම් පබළු සහ ලොම් වලින් සරසා ඇත. 

කණ්ඩායම් ජීවිතය එස්කිමෝ සංස්කෘතියේ වැදගත් අංගයක් විය. එස්කිමෝ කණ්ඩායම් ප්‍රමාණය වෙනස් වූ අතර සාමාන්‍යයෙන් දඩයම් වර්ගයට සම්බන්ධ විය. විශාල එස්කිමෝ කණ්ඩායම් සාමාන්‍යයෙන් කුඩා කණ්ඩායම් වලට බෙදී යන්නේ ආහාර සොයා යාමට කාලය පැමිණි විටය. උප සමූහ සාමාන්යයෙන් ස්වාමිපුරුෂයා සහ භාර්යාව, ඔවුන්ගේ දරුවන් සහ විවාහක දරුවන්ගේ පවුල් වලින් සමන්විත විය. මීට අමතරව, සමහර එස්කිමෝවරු ජනගහනය පවතින සම්පත් ඉක්මවා නොයෑම සඳහා ළදරු ඝාතනය සිදු කළහ. එසේම, එස්කිමෝවරුන්ට විධිමත් පාලන ක්‍රමයක් නොතිබුණි. නමුත් ඒ වෙනුවට නීති වලට වඩා ඉතා දැඩි නීති අනුගමනය කළේය. සාමාන්‍යයෙන්, නීති රීති අනුගමනය කිරීම සහ බරපතල අපරාධ සිදු කළ පුද්ගලයින්ට මරණ දණ්ඩනය ලබා දීම සහතික කිරීම වැඩිහිටියන් භාරව සිටියේය.

එස්කිමෝ සංස්කෘතිය තුළ ආගම වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. එස්කිමෝස් විශ්වාස කළේ ආත්මයන් ස්වභාවධර්මය සහ සුළඟ, කාලගුණය, හිරු සහ සඳ වැනි ජීව බලවේග පාලනය කරන බවයි. මියගිය අයගේ ආත්මය වෙනත් ලෝකයක ජීවත් වන බව එස්කිමෝස්ට හැඟී ගියේය. මරණයෙන් පසු ශරීරය සත්ව හම්වලින් ඔතා, ටුන්ඩ්‍රා මත තබා, ගල් කවයකින් වට කරන ලදී. ආත්මයට ඊළඟ ලෝකයේ භාවිතා කිරීම සඳහා මෙවලම් සහ වෙනත් අයිතම ශරීරය අසල තබා ඇත. බොහෝ දෙනෙකුට සාම්ප්‍රදායික විශ්වාසයන් ක්‍රිස්තියානි ධර්මය සමඟ මිශ්‍ර වී හෝ ආදේශ කර ඇත. එසේම, බොහෝ එස්කිමෝවරු දැන් ස්වභාවධර්මය වෙනුවට ආර්ථිකය සමඟ තරඟ කරති. සමහරු ශ්‍රම තීව්‍ර රැකියා කරන අතර තවත් සමහරු එසේ නොකරති. කෙසේ වෙතත්, එස්කිමෝවරුන් අතර ඉහළ විරැකියා අනුපාතයක් පවතින අතර බොහෝ දෙනෙක් රජයෙන් මූල්‍ය ආධාර භාවිතා කරති.

එස්කිමෝ ජනතාවගෙන් බහුතරයක් දැනට රටවල් හතරක් වාසය කරති: එක්සත් ජනපදය, ග්‍රීන්ලන්තය, කැනඩාව සහ සෝවියට් සංගමය. එක්සත් ජනපදය සතුව 1924 දී ඇලස්කාවේ එක්සත් ජනපද පුරවැසිභාවය ආරම්භ කළ Eskimos හෝ Inupiaq සහ Yupik 57,000 ක් පමණ සිටිති. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් එක්සත් ජනපද හමුදා කඳවුරුවල සේවය කළහ. එක්සත් ජනපදයේ සැමට අධ්‍යාපනය ලබා ගත හැකි වුවද, බොහෝ එස්කිමෝවරුන් උසස් අධ්‍යාපනය අවසන් නොකරයි.

ග්‍රීන්ලන්තයේ මුළු ජනගහනය 56,309 වන අතර ඉන් 87%ක් (48,989) Eskimo හෝ Inuit සහ Kalaadlit වේ. ග්‍රීන්ලන්තයේ, බොහෝ එස්කිමෝවරු නිෂ්පාදන හා සේවා කර්මාන්තවල සේවය කළද, විරැකියාව තවමත් ඉහළ මට්ටමක පවතී. අධ්‍යාපනය, නිවාස සහ සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා එස්කිමෝවරුන්ට සහාය වීමට ග්‍රීන්ලන්තයට වැඩසටහන් තිබේ. කැනඩාවේ 33,000 Eskimos හෝ Inuit ජනගහනයක් ඇත. ඉහළ එස්කිමෝ විරැකියා අනුපාතය අඩු කිරීම සඳහා කැනේඩියානු රජය වාණිජ ධීවර සමුපකාර සහ හස්ත කර්මාන්ත සංවර්ධනය සඳහා සහාය ලබා දෙයි. අවසාන වශයෙන්, සෝවියට් සංගමය සයිබීරියාවේ ඊසානදිග කෙළවරේ එස්කිමෝවරුන් 1,500 ක ජනගහනයක් සිටී. ඔවුන් කොතැනක සිටියත්, එස්කිමෝස් සංස්කෘතීන්ගේ අද්විතීය ඒකාබද්ධතාවයක් මූර්තිමත් කරයි.

ඔවුන් ජීවත් වන්නේ ඉග්ලූස් හෝ ලී ගෙවල්, දඩයම් කිරීම හෝ වාණිජමය වශයෙන් නිෂ්පාදනය කරන ලද ආහාර මිලදී ගැනීම. සුනඛ ස්ලෙඩ් හෝ හිම රථ භාවිතා කිරීම, එස්කිමෝස් මෑතක් වන තුරුම අභිරහස් මිනිසුන් ලෙස පැවතුනි. ඈත උතුරේ හුදකලා වීම නිසා, එස්කිමෝවරු නවීන භාණ්ඩ හා සිරිත් විරිත් පිළිගැනීමට ප්‍රමාද විය. පසුගිය වසර 50 සිට 100 දක්වා කාලය තුළ, මෙම නවීන දරුකමට හදා ගැනීම එස්කිමෝ සංස්කෘතිය අවමානයට ලක් කර ඇති අතර අතීත සහ වර්තමාන යන දෙඅංශයෙන්ම එස්කිමෝ ජනතාව පිළිබඳ වඩා හොඳ අවබෝධයක් ලබා දී ඇත.