ගංගාරාම විහාරය ගැන අපි නොදන්න දේවල්.! - (VIDEO)
සංස්කෘතික උරුමයන් සහ අද්විතීය ගෘහනිර්මාණ ශිල්පයේ සම්මිශ්‍රණයක් සහිත මෙම විහාරස්ථානය බුදුදහමට ප්‍රමුඛස්ථානයක් ගනී. බේරේ වැව ආශ්‍රිතව පිහිටා ඇතිගංගාරාම විහාරය එහි ඇති සුවිශේෂී ව්‍යුහය සහ පෞරාණික කෞතුක වස්තු හේතුවෙන් කොළඹ වඩාත් ජනප්‍රිය සංචාරක ස්ථානයක් වේ.
බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි ගංගාරාම විහාරස්ථානයේ ඉතිහාසය පිළිබද කතිකාවත් 02කි. ඉන් පළමු වන්න ක්‍රිස්තු වර්ෂ 19 වැනි සියවසේ අගභාගයේදී ප්‍රසිද්ධ ශාස්ත්‍රපති භික්ෂුවක් වන හික්කඩුව ශ්‍රී සුමංගල නාහිමියන් විසින් මුල් වරට වගුරු බිම් කැබැල්ලක කුඩා ආරාමයක් ලෙස ගංගාරාම විහාරය ආරම්භ කර බවයි.
එකල ශ්‍රී සුමංගල හිමියන්ගෙන් පසු ශ්‍රී ජිනරතන නාහිමියන් විහාරස්ථානයේ පාලනය භාරගෙන කුඩා විහාරස්ථානය ජාත්‍යන්තර ආයතනයක් බවට පත් කළේය. නමුත් උන වහන්සේ අන්ද භාවයට පත් වීමත් සමඟ උන් වහන්සේගේ ගෝල හිමි නමක් වූ දෙවුන්දර වචීස්වර හිමියන් විහාරස්ථානයේ නායකස්වාමින් වහන්සේ ලෙස කටයුතු කරන ලදී. කාලයාගේ අවෙමෙන් ගංගාරාම විහාරස්ථානය අද පවතින් තත්වයට ගෙන ඒම සඳහා වර්තමාන මහනායක හිමි පූජ්‍ය ගලබඩ ඝංඊස්වර හිමිපාණන් මුලීක විය.
මෙහි දෙවැන්න නම් 19 වන සියවසේ ප්‍රසිද්ධ නාවුක වෙලෙන්දෙකු වූ දොන් බැස්ටියන් (ද සිල්වා ජයසූරිය ගුණවර්ධන) මුදලි විසින් මාතර ශ්‍රී ධර්මාරාම නාහිමියන්ට විහාරස්ථානයක් ඉදිකිරීම සඳහා මෙම ඉඩම මිලට ගෙන විශාල වියදමක් දරා භූමිය සකස් කොට දාගැබ, මකර තොරණ සහ ප්‍රව්ශ්ඨ දොරටුවේ සඳකඩ පහන ඉදිකරණ ලදී. විහාරයේ රෝපිත, අනුරාධපුර ශ්‍රී මහා බෝධියේ අංකුරයක් වූ බෝධීන් වහන්සේද රෝපනය කොට ඇත්තේද මෙම මුදලිතුමා විසිනි. මීට අමතරව තෙමහල් දම් සභයක් හා විහාරය වටා වැටක්ද ඔහු විසින් ඉදි කෙරිණ අතර වර්තමානයේදී ඝංඊස්වර හිමිපාණන් මෙය ප්‍රතිසංස්කරණය කල බවයි.
අද වන විට ගංගාරාම විහාරස්ථානයේ විහාර මන්දිරය, බෝධි වෘක්ෂය, ධාතු මන්දිරය, පුස්තකාලය, කෞතුකාගාරය, නේවාසික ශාලාවක්, තෙමහල් පිරිවෙනක්, අධ්‍යාපන ශාලා සහ දාන ශාලාවක් ද පරිශ්‍රයේ ඇත. එය සාම්ප්‍රදායික පන්සලකට වඩා බොහෝ සෙයින් වෙනස්ය, නමුත් නමස්කාර ස්ථානයක්, ඉගෙනීමේ ආයතනයක් සහ සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයකි. විහාර සංකීර්ණය පුරා දක්නට ලැබෙන වඩාත්ම කැපී පෙනෙන ලක්ෂණය වන්නේ හින්දු දෙවිවරුන්ගේ පිළිම සහ බොහෝ කලාත්මක ශෛලීන් ප්‍රදර්ශනය කරන ප්‍රතිමා, පිළිම සහ රූප තායිලන්තය, මියන්මාරය, චීනය සහ ජපානය විසින් ගංගාරාම විහාරස්ථානයට පරිත්‍යාග කරනු ලැබූ ඒවාය. මෙම විහාරස්ථානයේ ඇති අතිවිශිෂ්ට ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය ශ්‍රී ලාංකික, චීන, තායි හා බුරුම සම්මිශ්‍රණයකි.
විහාරස්ථානයට ඇතුල් වන තැන්හි දක්නට ලැබෙන මධ්‍යම උසක් ඇති රන් බුද්ධ ප්‍රතිමා දෙකක් විහාරස්ථානයේ ප්‍රධාන භූමියට යන දොරකඩ මුරකරුවන් මෙන් නැගී සිටියි. විහාරස්ථානයේ ඇති දේවමාළිගාවේ පිටත අලංකාර මෝස්තර සහ රන්වන් සැරසිලි වලින් සරසා ඇති අතර දේවමාළිගාවේ ප්‍රධාන භූමිය මෘදු කහ පැහැයෙන් සරසා ඇති සන්සුන් කාමරයක් වන අතර, දේව ප්‍රතිමා වලින් වට වූ භාවනා ඉරියව්වෙන් යුත් දැවැන්ත බුද්ධ ප්‍රතිමාවක් තැන්පත් කර ඇත. එහි බිත්ති බුදුන් වහන්සේගේ ජීවිතයේ වැදගත් සිදුවීම් සහ උන්වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් නිරූපණය කරන දර්ශන වලින් පින්තාරු කර ඇත.ශාලාවේ මැද ඇති සිවිලිම බෞද්ධ කථා නිරූපණය කරන විචිත්‍රවත් පැස්ටල් සිතුවම් වලින් විස්මිත ලෙස සරසා ඇත.
ධාතු මන්දිරය
ගංගාරාම විහාරස්ථානයේ ධාතු මන්දිරයේ දිවයිනේ පැරණි කලා ශිල්පය සිහිගන්වන අලි ඇතුන්ගේ සහ හංසයන්ගේ සංකීර්ණ ලී කැටයම් සහිත සිත් ඇදගන්නාසුළු ශිල්පීය ආකෘතින්ය. සීවලී මහරහතන් වහන්සේ ඇතුළු බුද්ධ ශ්‍රාවකයින් කිහිප දෙනෙකුගේ සර්වඥ ධාතූන් වහන්සේලා තැන්පත් කර ඇති අතර මෙම එකතුවේ ඇති නවතම එකතු කිරීම වන්නේ බංග්ලාදේශයේ චිතගොං බෞද්ධ විහාරස්ථානය සහ බංග්ලාදේශ රජය විසින් මෙම ස්ථානයට පරිත්‍යාග කරන ලද සර්වඥ ධාතුවයි. මෙහි අලංකාර ලෙස නිර්මාණය කර ඇති කාමරය තුල ඔබට මෙම සියලු ධාතූන් වහන්සේලා දැකගත හැකිය. දතුන්වහන්සේලා තැන්පත් කර ඇති කුටියට වම පසින් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු දවස එතුමන් විසින බවිතකර්ණ ලද අල්මාරියක් දැක ගත හැකි අතර ඇත් දල, ගජමුතු, පැරණි කාසි සන්තිච්යක් දැකගත් හැකි වේ. ධාතු කුටියට දකුණු පසින් දිවයිනේ කුඩාම බුද්ධ ප්‍රතිමාව තැන්පත් කර ඇති අතර එය වීදුරු පෙට්ටියක ප්‍රවේශමෙන් තැන්පත් කර ඇති අතර අමුත්තන්ට එය විශාලන වීදුරුවකින් නැරඹිය හැකිය. මීට අමතරව විවිද වර්ගයේ බුදුපිළිම සහ පෞරාණික බැඳ බොහොමයක් දාතු මන්දිරයේ තැන්පත් කර ඇත. ඒ සියලක්ම පහේ ත්‍යාග භාණ්ඩ ලෙස පොඩි හාමුදුරුවන්ට බැතිමතුන් විසින් තෑගි කරන ලද හෝ තමන් වැඩම කළ තැන්වලින් රැස් කරගත් පිටස්තර සිහිවටනය.
සමාධි ප්‍රතිමාව
මෙම එහි ඉදිකර ඇති සමාධි ප්‍රතිමාව සහ චෛත්‍යය ද වැදගත් වන්නේ එහි අනුරාධපුර සමාධි ප්‍රතිමාවේ සියලු ලක්ෂණ ඇති බැවිනි. .
කෞතුකාගාරය
ගංගාරාම විහාරස්ථාන කෞතුකාගාරය එහි වර්තමන් නායකහිමිපාණන්ගේ මුලිකත්වයෙන් වස්තු විද්‍යා සැලසුම් මහාචාර්ය සදෙව් විට්ටච්චි මහතා සහ මුසජී මහත්මිය විසින් නිර්මාණය කරන ලද්දකි. ශාලා කිහිපයකින් සමන්විත මෙහි පළමු කොටසේ පෞරාණික එකතු කිරීම් සමඟ බුද්ධ ප්‍රතිමා විශාල සංඛ්‍යාවක් එක පෙලට තැන්පත් කර ඇත. එහි සිවිලිම අලංකාර සිතුවම් වලින් සමන්විත වන අතර කළුවර ලීයෙන් නිමවූ මේස පුටු සහ ශෛලමය ප්‍රතිම කිහිපයක් දැකිය හැකි. ලීයෙන් නිමවා ඇති කෞතුකාගාරයේ ඉහල මහලයේ බුදුදහම හා ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය සංස්කෘතියට සම්බන්ධ කෞතුක වස්තු සහ උපකරණ වලින් පිරී ඇත. කෞතුකාගාරයේ අනෙක කොටස ඇත්තේ දාතු මන්දිරයේ දකුණු පසට වන්නටයි. එහි ක්‍රි.පූ.03 වන සියවසේ සිට ක්‍රි.ව.13වන සියවස් දක්වාත්, මහනුවර හා නුතන යුගය දක්වා බවුද්ද දර්ශනයේ හා සංස්කෘතියේ පිලිබිබුවක් දැකිය හැකිවේ. මෙහි ඉපැරණි ඇත් දළ, ලී කැටයම්ලෝකඩ සහ රත්‍රන් වැනි ලෝහවලින්, ශිලාමය හා දැව වලින් සාදන ලද විවිධ ඉරියව්වලින් යුත් වර්ණවත් බුද්ධ ප්‍රතිමා, පැරණි ඔරලෝසු, පුස්කොල පොත් ආදී තැන්පත් කොට ඇත.
බෝධිය
කෞතුකාගාරයට ඉදීරිපසට වන්නට ගංගාරාම විහාරස්ථානයේ බෝධින්වහන්සේ වැඩසිටි.
සීමා මාලකය
බේරේ වැවේ සන්සුන් ජලය මත ගංගාරාම විහාරස්ථානයට විරුද්ධ තවත් විහාරස්ථානයක් වන සීමා මාලකය ද නැරඹිය හැකිය. සීමා මාලක විහාරය සාමාන්‍යයෙන් ජලය මත ඉදිකර ඇති අනුරාධපුරයේ ආරණ්‍ය සේනාසන හා සමාන වන අතර එය ඉන්දියානු, ශ්‍රී ලංකා, චීන මෝස්තරවල සම්මිශ්‍රණයකි. වසර 120 කට පෙර භික්ෂූන් වහන්සේලාට සෙවණ දුන් මුල් විහාරය 1976 දී ප්‍රතිනිර්මාණය කර ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද්දේ මුල් ව්‍යුහය වැවේ ගිලෙන්නට පටන් ගත් බැවිනි.මේ සඳහා ජෙෆ්රි බාවා අනුරාධපුරයේ සහ රිටිගල පුරාණ ශ්‍රී ලාංකේය ආරණ්‍ය සේනාසනවලින් ආභාසය ලබා ගෙන් ඇත. වර්තමාන විහාරස්ථානය උස් නවීන ගොඩනැගිලි මධ්‍යයේ පිහිටා ඇති අතර එය නිස්කලංක භාවයෙන් පිරී ඇත. එය නැගෙනහිරට මීටර් 200 ක් දුරින් පිහිටි ඓතිහාසික ගංගාරාම විහාරස්ථානයේ කොටසක් වන අතර ජලය මත වේදිකා තුනක් ඉහළ නංවා ඇති විහාරස්ථානයේ විස්මිත සැලසුම පොන්ටූන් පාලම් හරහා ගොඩබිමට සම්බන්ධ කරයි.
පළමු, මධ්‍යම වේදිකාවේ ලී බිත්තිවලින් වට වූ භාවනා කාමරයක් ඇති අතර එහි ප්‍රබුද්ධ ආගමික චරිතයේ ජේඩ් ප්‍රතිමාවක් ඇත. විහාරස්ථානයේ පරිධිය වටා විවිධ මුද්‍රා සහ හින්දු දෙවිවරුන් සමග රන් බුද්ධ ප්‍රතිමා වලින් සමන්විත වේ. මෙහි දකුණට ඇති වේදිකාව අමුත්තන්ට තහනම්ය. එහි භික්ෂූන් වහන්සේලාට පමණක් ප්‍රවේශ විය හැකි වැදගත් බෞද්ධ ග්‍රන්ථ තබා ඇත. ප්‍රධාන මධ්‍යයේ වම් පසින් පිහිටා ඇති තුන්වන වේදිකාව, අනුරාධපුරයේ මුල් පූජනීය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ ශාඛාවකින් යුත් බෝ මළුවකි. පූජනීය වෘක්ෂය එහි අතීත අමුත්තන්ගේ ලිඛිත පැතුම් රඳවා තබා ඇති වර්ණවත් කොඩි වලින් සරසා ඇත. මධ්‍යම වේදිකාවේ සිට අවට කොළඹ අහසේ සුන්දර දර්ශනය නරබීමෙ අවසථාව ඔනෙම් අයෙකුට හිමි වේ. විහාරස්ථානයට ඇතුල්වීමේ කුඩා ගාස්තුවක් විදේශිකයන් ගෙවිය යුතුය.
