ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේ ඩක්වර්ත් ලුවිස් ක්‍රමය යනු කුමක්ද..? ඒ ගැන ඔබ දන්නවාද..?

Duckworth-Lewis-Stern හෝ DLS ක්‍රමය යනු වර්ෂාවෙන් කෙටි කරන ලද සීමිත ඕවර තරගවලදී ඉලක්ක ලකුණු ගණනය කිරීමට සහ ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට යොදා ගන්නා ගණිත පද්ධතියකි. ඉංග්‍රීසි සංඛ්‍යාලේඛනඥයන් වන ෆ්‍රෑන්ක් ඩක්වර්ත් සහ ටෝනි ලුවිස් විසින් නිර්මාණය කරන ලද අතර මුලින් ඔවුන් නමින් නම් කරන ලදී. එය ප්‍රථම වරට 1997 දී භාවිතා කරන ලදී. ඕස්ට්‍රේලියානු ශාස්ත්‍රාලික ස්ටීව් ස්ටර්න් 2015 ලෝක කුසලානයට පෙර එහි භාරකරු බවට පත් වූ සූත්‍රය යාවත්කාලීන කරන ලදී; ඔහුගේ නම මාතෘකාවට එකතු විය.

සීමිත ඕවර තරඟයක් සඳහා වෙන් කර ඇති දිනයක් තිබීම සහ පසුදා උදෑසන ක්‍රියාපටිපාටිය නැවත ආරම්භ කිරීම වඩාත් සුදුසු බව පෙනේ, නමුත් සැපයුම් සහ කාලසටහන් කිරීමේ අභියෝග අදහස් වන්නේ මෙය සැමවිටම කළ නොහැකි බවයි. එබැවින් ක්‍රීඩාවේ පරිපාලකයින් වර්ෂාවෙන් බලපෑමට ලක් වූ එක්දින තරඟ සමථයකට පත් කිරීමේ සාධාරණම ක්‍රමය සෙවීමට දිගු කලක් වෙහෙස මහන්සි වී ඇත. අයහපත් කාලගුණයෙන් තරගයකට බාධා ඇති වූ විට සහ එක් කණ්ඩායමකට හෝ දෙකටම ඔවුන්ගේ සම්පූර්ණ ඕවර කෝටාව නොලැබුණු විට, ක්‍රීඩාව නැවත ආරම්භ කිරීමෙන් පසු පවතින කාලය තුළ ප්‍රතිඵලයක් ලබා ගත යුතුය.

ඕනම ගණන් බැලීමකින් කරන්නේ ඕවරවල අඩුවීම අනුව ඉලක්ක ලකුණු සකස් කරන්න හදන එක. ඕනෑම අංකයක් ඇස්තමේන්තුවකි: නිවැරදි පිළිතුරක් නොමැත. ICCය උත්සාහ කර ඇත්තේ හැකිතාක් පරාමිති සැලකිල්ලට ගෙන කණ්ඩායම් දෙකෙහිම උත්සාහයන් නිසි ලෙස පිළිබිඹු කරන සූත්‍රයකට පැමිණීමයි. කිහිප වතාවක් යාවත්කාලීන කරන ලද DLS ක්‍රමය සාමාන්‍යයෙන් ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේ භාවිතා වන වඩාත්ම නිවැරදි ක්‍රමය ලෙස සැලකේ.

DLS ක්‍රමය ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද?

ARR හෝ MPO ක්‍රමවලට තරගයේ තත්ත්වය ඔවුන්ගේ ගණනය කිරීම්වලට සාධක කිරීමට නොහැකි වූ අතර, කණ්ඩායමක් ඉතිරි කර තිබූ කඩුලු ද සැලකිල්ලට ගැනීමට අපොහොසත් විය. DLS ක්‍රමය මෙම ගැටලුවට විසඳුම් ලබා දෙන අතර, කඩුලු සහ ඕවර දෙකම සම්පත් ලෙස සලකා එම සම්පත් ඇති බව මත පදනම්ව ඉලක්කය සංශෝධනය කරයි. ඉනිමක් ආරම්භයේදී, කණ්ඩායමකට එහි සම්පත් වලින් 100% ක් ඇත. ඕවර 50 ක් සහ කඩුලු 10 ක් . ලබා ගත හැකිය. DLS ක්‍රමය මඟින් ඕනෑම ස්ථානයක ඉතිරිව ඇති පන්දු සහ කඩුලු ප්‍රතිශතයක් ලෙස ප්‍රකාශ කරයි. ප්‍රතිශත අනුව කඩුල්ලක් හෝ පන්දුවක් කොපමණ වටිනවාද? මෙය ගණනය කරනු ලබන්නේ වසර හතරක ස්ලයිඩින් කවුළුවකින් දත්ත (ODI සහ T20, පිරිමි සහ කාන්තා) විශ්ලේෂණයෙන් ලබාගත් ජාත්‍යන්තර තරඟවල ලකුණු ලබා ගැනීමේ රටාව සැලකිල්ලට ගන්නා සූත්‍රයක් අනුව ය.

සෑම වසරකම ජුලි පළමුවැනිදා, නව වසරක දත්ත එකතු කරනු ලැබේ. එබැවින් ලකුණු ලබා ගැනීමේ ප්‍රවණතා මෙන් DLS පරිණාමය වේ. ඉනිමක් පුරාවට සම්පත් ක්ෂය වීමේ වේගය නියත නොවේ. එම සම්පත් ප්‍රතිශතය වැඩි කඩුලු අහිමි වන විට සහ වැඩි පන්දු ප්‍රමාණයක් වැය වන විට වේගයෙන් පහත වැටේ. DLS ක්‍රම මගින් ඉලක්ක සකසයි . කණ්ඩායම් දෙකටම ලබා ගත හැකි සම්පත් සමාන නම්, කණ්ඩායම් කොපමණ ලකුණු ප්‍රමාණයක් ලබා ගත යුතුද ගණනය කරයි. ඉලක්කයක් ගණනය කිරීම සඳහා සූත්‍රය සරලව මෙසේ ප්‍රකාශ කළ හැක. කණ්ඩායම් 2 හි සමාන ලකුණු = කණ්ඩායම් 1 හි ලකුණු x (කණ්ඩායම් 2 හි සම්පත්/කණ්ඩායම් 1 හි සම්පත්). ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේදී, සම්පත් අගයන් (ප්‍රසිද්ධියේ ලබා ගත නොහැකි) පරිගණක වැඩසටහනකින් ලබා ගනී.

DLS ක්‍රමය මඟින් වර්ෂා බාධාවකට පෙර පන්දුවට පහර දෙන කණ්ඩායමක් ක්‍රීඩාව කප්පාදු කරන බව දැන සිටියේ නම් වෙනස් ආකාරයකින් පන්දුවට පහර දෙනු ඇත. ඇත්ත වශයෙන්ම කඩුලු සහ ඕවරවල බර තැබීම සූත්‍රයක් මත පදනම් වන අතර විශ්වීය වශයෙන් පරිපූර්ණ බරක් තිබිය නොහැක. මන්ද ක්‍රමයට තනි පුද්ගල පිතිකරණ හැකියාවන් පිළිබඳ ගුණාත්මක මිනුම් කළ නොහැකි බැවිනි. D-L ක්‍රමයට අනුව විශාල ලකුණු හඹායන කණ්ඩායම් අඩු වේගයකින් ලකුණු ලබා ගත්තද වර්ෂාව අත ළඟම ඇති විට කඩුලු අතේ තබා ගැනීම වඩා හොඳ බව බොහෝ කලක සිට හැඟී ගියේය. ස්ටීව් ස්ටර්න්ට හැඟී ගියේ ඔහු මේ සම්බන්ධයෙන් D-L ක්‍රමය වැඩිදියුණු කර ඇති බව හැඟී ගියේ ඉහළ ලකුණු ලබා ගන්නා එක්දින සහ T20 තරඟවල වෙනස් වන යථාර්ථයන් පිළිබිඹු කිරීමට සූත්‍රය සකස් කිරීමෙන් ය.

DL ක්‍රමයේ පැරණි අනුවාදයක් (D-L සම්මත සංස්කරණය ලෙස හැඳින්වේ) පරිගණක නොමැති තැන්වල භාවිතා කිරීමට අදහස් කෙරේ. ප්‍රස්ථාරයකින් බැහැරව පෙර ගණනය කළ සම්පත් අගයන් අදාළ වේ. ඉහළට සංශෝධන අවශ්‍ය වන විට (පළමු ඉනිමට බාධා වන විට) G50 ලෙස හඳුන්වන ප්‍රමාණය - ඕවර 50 ඉනිමක සාමාන්‍ය මුළු ලකුණු සංඛ්‍යාව - යොමු ලෙස භාවිතා වේ. ICC පූර්ණ සාමාජික රටවල් සම්බන්ධ තරඟ සඳහා G50 දැනට 245 ලෙස ස්ථාවර වේ. කෙසේ වෙතත් සම්මත සංස්කරණය ජාත්‍යන්තර ක්‍රිකට් වල භාවිතා නොවේ.