පෘථිවියේ චුම්බක ක්ෂේත්‍රය අතුරුදහන් වුවහොත් කුමක් වේවිද..?

පෘථිවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රය අපගේ පැවැත්ම සඳහා ඉතා වැදගත් වන අතර එය අපගේ ග්‍රහලෝක මතුපිට ජීවය මාරාන්තික කොස්මික් කිරණවලින් ආරක්ෂා කර යි. එය පෘථිවි හරයේ ඇති ද්‍රව යකඩ කැළඹිලි සහිත චලිතයන් මගින් ජනනය වේ.

යකඩ යනු ලෝහයකි, එයින් අදහස් වන්නේ එය විදුලි ධාරාවක් සෑදෙන ඉලෙක්ට්‍රෝන ප්‍රවාහයක් පහසුවෙන් නිකුත් කළ හැකි බවයි. නව සොයාගැනීම්වලින් පෙනී යන්නේ මෙම ක්ෂේත්‍ර උත්පාදන ක්‍රියාවලිය පැහැදිලි කරන ප්‍රහේලිකාව සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා ලෝහ රත් වූ විට අඩු සන්නායකතාවයට පත්වන්නේ මන්දැයි පැහැදිලි කරන සාම්ප්‍රදායික න්‍යායේ නැතිවූ කැබැල්ලක් අවශ්‍ය වූ බවයි. පෘථිවි කේන්ද්‍රය ඉතා උණුසුම් වන අතර ග‍්‍රහලෝක මධ්‍යයේ සිට පෘෂ්ඨය දෙසට ගලා යන තාපය ගිණි කඳුවල සිට තහඩු භූගෝලීය දක්වා පරාසයක පෘථිවි ගතිකත්වයන් බොහොමයක් මෙහෙයවනු ඇතැයි සැලකේ. නමුත් හෙට පෘථිවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රය අතුරුදහන් වුවහොත් කුමක් සිදුවේද?

ආරෝපිත සූර්ය අංශු විශාල සංඛ්‍යාවක් පෘථිවි අධිබැලැති කිරන හෙලනු ඇත. පිළිකා ඇති කරන පාරජම්බුල කිරණ ඉහළ මට්ටමකට මිනිසුන් නිරාවරණය වීම වැඩි කරයි. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් අතුරුදහන් වූ චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් අවම වශයෙන් කෙටි කාලීනව ගැටළු සහගත නමුත් අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම එළිදරව් නොවන ප්‍රතිවිපාක ඇති කරයි. එය ශුභාරංචියකි මන්ද සියවසකට වැඩි කාලයක් එය දුර්වල වෙමින් පවතී. මේ වන විටත් දකුණු අර්ධගෝලයේ දකුණු අත්ලාන්තික් විෂමතාව වැනි විශේෂයෙන් දුර්වල ලප ඇතිවි ඇති අතර අඩු කක්ෂගත චන්ද්‍රිකා සඳහා තාක්ෂණික ගැටළු ඇති කරයි.

චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ගැන අවබෝධ කර ගත යුතු පළමු දෙය නම් එය දුර්වල වුවද, එය අතුරුදහන් නොවනු ඇති බවයි. පෘථිවිය එහි චුම්භක ක්ෂේත්‍රය උණු වූ බාහිර හරයට වන අතර එය බොහෝ දුරට යකඩ සහ නිකල් වලින් සෑදී ඇත. ඩයිනමෝවක් ලෙස හඳුන්වන මෙම චුම්බක ක්ෂේත්‍ර එන්ජිම වසර බිලියන ගණනක් තිස්සේ චලනය වෙමින් පවතී.

විද්‍යාඥයන් සිතන්නේ 2015 වසරේ සිදු කරන ලද පර්යේෂණයකට අනුව චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රබල පිම්මක් ඇති වූ බව සොයා ගත් පර්යේෂනයට අනුව වර්තමාන මූලික සැකැස්ම වසර බිලියන 1.5 කට පමණ පෙර ස්ථාපිත වන්නට ඇති බවයි. නමුත් Tarduno සහ ඔහුගේ කණ්ඩායම වසර බිලියන 4.2ක් තරම් පැරණි ග්‍රහලෝකයේ පැරණිතම ඛනිජ වන සර්කෝන් වල පෘථිවියේ චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් සඳහා සාක්ෂි සොයාගෙන ඇති අතර, හරයේ ක්‍රියාකාරිත්වය ඉතා දිගු කාලයක් තිස්සේ චුම්භකත්වය නිර්මාණය කර ඇති බව යෝජනා කරයි. පෘථිවිය එක් වී වසර මිලියන 100 කට පසුව සිදු වූ මෙම බලපෑම පෘථිවි හරයේ ඇති ද්‍රව්‍යවල ඕනෑම ස්තරීකරණයක් හෝ ස්ථරයක් සොලවන්නට ඉඩ තිබුණි.    

චුම්බක ක්ෂේත්‍රය දුර්වල වීම

මිනිසුන්ගේ ජීවිතයට වඩාත් අදාළ වන්නේ චුම්බක ක්ෂේත්‍රය දුර්වල වීමයි. විද්‍යාඥයන් පසුගිය වසර 160 පුරාවටම චුම්බක නිරීක්ෂණාගාර සහ චන්ද්‍රිකා සමඟ සෘජුවම මෙම දුර්වල වීම මැන බලයි. ඊට පෙර ක්ෂේත්‍රය අඩපණ වී තිබේද යන්න තරමක් කිව නොහැක. චුම්බක ක්ෂේත්‍රය දැනට 80%ක් පමණ ද්විධ්‍රැවීය. ඒ කියන්නේ ගොඩක් දුරට bar magnet එකක් වගේ ක්‍රියා කරනවා. ඔබට ග්‍රහලෝකය වටා යකඩ ගොනු තැබීමට හැකි නම් (සහ සූර්ය සුළඟ ලෙස හඳුන්වනු ලබන නිරන්තර ආරෝපිත අංශු ප්‍රවාහයක් පෘථිවිය දෙසට විහිදුවන සූර්යයාගේ බලපෑම ඉවත් කර, දිගු කෙස් ගසක් මෙන් චුම්භක ක්ෂේත්‍රය සුළඟේ ගසාගෙන යයි) ප්‍රතිඵලයක් ලෙස චුම්භක ක්ෂේත්‍රය රේඛා පැහැදිලි උතුරක් සහ දකුණක් පෙන්වයි. නමුත් ක්ෂේත්‍රයෙන් 20%ක් ද්වි ධ්‍රැව නොවන දේශීය වෙනස්කම් ඇත.

අතීතයේ දී චුම්බක ක්ෂේත්‍රය පෙරළා උතුර සහ දකුණ මාරු කර ඇත. මෙම ප්‍රතිවර්තනවලින් අවසාන සිදුවීම සිදු වූයේ මීට වසර 780,000කට පෙර හෝමෝ ඉරෙක්ටස් යුගයේදී පමණය. ක්ෂේත්‍රයේ දුර්වල වීම සාමාන්‍යයෙන් මෙම පෙරළීම්වලට පෙර සිදු වී ඇති අතර, තවත් පෙරළීමක් ආසන්නද යන්න පිළිබඳ ප්‍රශ්න මතු කරයි. නමුත් ක්ෂේත්‍රය ද විටින් විට දුර්වල වන අතර පසුව පෙරලීමකින් තොරව නැවත ශක්තිමත් වේ.

බ්‍රසීලයට සැතපුම් 190ක් (කිලෝමීටර් 300ක්) නැඟෙනහිර දෙසින් දකුණු ඇමරිකාවේ බොහෝ ප්‍රදේශ හරහා විහිදෙන ක්ෂේත්‍රයේ දුර්වල ස්ථානයක් වන දකුණු අත්ලාන්තික් විෂමතාව ඇති කිරීමට මෙම සුළි ඇති වන බව පෙනේ. මෙම ප්‍රදේශයේ සූර්ය සුළඟින් ආරෝපිත අංශු සාමාන්‍යයට වඩා පෘථිවියට සමීප වේ. දකුණු අත්ලාන්තික් විෂමතාවය භූමියේ විශේෂයෙන් කැපී පෙනෙන්නේ නැත. නමුත් පෘථිවි කක්ෂගත චන්ද්‍රිකාවලට එහි දී වඩාත් හානිකර සූර්ය අංශු හමු වන අතර ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයේ කලාපය හරහා ගමන් කළ ගගනගාමීන් එහි පහළ පෘථිවි කක්ෂයේ මට්ටමින් සාපේක්ෂ ඉහළ විකිරණ මට්ටම් නිසා ඇති වූ වෙඩි තැබීමේ තරු දෘශ්‍ය සංසිද්ධි වාර්තා කර ඇත.  

ක්ෂේත්‍රය රහිත පෘථිවිය

දකුණු අප්‍රිකාව යටතේ ඇති ආවරණයේ විචලනය අතීතයේ දී චුම්භක ක්ෂේත්‍ර ප්‍රතිවර්තන සඳහා ප්‍රේරක ලක්ෂ්‍යය විය හැකි බවයි. ක්ෂේත්‍රය දුර්වල වෙමින් හෝ පෙරළීමට සූදානම් වුවද එය අතුරුදහන් නොවනු ඇත. ආපසු හැරවීමකදී චුම්බක ක්ෂේත්‍රය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් වී ඇති බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැත. සූර්ය සුළඟ සහ පෘථිවි වායුගෝලය අතර අන්තර්ක්‍රියා මගින් කාලයත් සමඟ ඕසෝන් ස්ථරය බිඳ දැමිය හැකි බව විද්‍යාඥයන් පවසයි. එය මානව වර්ගයාගේ සාමූහික පාරජම්බුල විකිරණ නිරාවරණය ඉහළ නංවන අතර සමේ පිළිකා අවදානම වැඩි කරයි.

ලන්ඩනයේ ක්වීන් මේරි විශ්ව විද්‍යාලයේ අභ්‍යවකාශ ප්ලාස්මා භෞතික විද්‍යාඥයෙකු වන මාටින් ආචර් පැවසුවේ "එය ජීවිතයට මුළුමනින්ම ව්‍යසනකාරී නොවනු ඇතත්, චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් නොමැතිව පොළව මත ඊට වඩා වැඩි විකිරණ මාත්‍රාවක් පවතිනු ඇත." බවයි. අතීත චුම්භක ක්ෂේත්‍ර විචලනයන් පෘථිවියේ ජීවයට බලපා ඇති බවට සාක්ෂි නොමැත. කෙසේ වෙතත් චුම්බක ක්ෂේත්‍රය නිසැකවම පෘථිවි පෘෂ්ඨය හැඩගස්වා ඇති අතර සූර්ය සුළඟේ නිර්දය බලයෙන් ග්‍රහලෝකයේ බිඳෙනසුලු වායුගෝලය අභ්‍යවකාශයට හමා නොයෑමට උපකාරී වේ.

වායුගෝලයක් තිබීම සඳහා චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් තීරණාත්මක නොවේ. සිකුරුට චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් නොමැති අතර දැවැන්ත අකමැති නම් වායුගෝලයක් ඇත. නමුත් එය නිසැකවම අතිරේක ආරක්ෂිත තට්ටුවක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. මීට වසර බිලියන 4 කට පමණ පෙර චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් තිබූ නමුත් එය අහිමි වූ අඟහරු ග්‍රහයා එහි වායුගෝලය සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ ඉවත් කර ඇත. චන්ද්‍රයාට පෘථිවියට සමාන වායුගෝලයක් ලබා දීමට ක්‍රමයක් තිබේ නම් සූර්ය සුළඟ එය ශතවර්ෂයක් තුළ නිෂ්ප්‍රභ කරනු ඇත.