මිනිසාට පසු මෙලෙව ජිවත් වන වන වැදගත්ම සත්වයා ගැන ඔබ දැනුවත්ද..මිනිසාගේ අයු කාලය අවුරුදු 4කට කෙටි කරන අපූරු සත්වයා..

මී මැස්සන් Apis mellifera ලෙසද හැඳින්වේ. Apis යනු ඊජිප්තු මූලයන් සහිත ඉතා පැරණි වචනයකි, නමුත් එය 'රංචුව' සඳහා වන ග්‍රීක වචනයට ද සම්බන්ධ වේ. මෙලිෆෙරා යනු ලතින් භාෂාවෙන් 'මී පැණි දරණ' යන්නයි. මී මැස්සන්ගෙන් දෂ්ට කළ හැක්කේ ගැහැණු මී මැස්සන්ට පමණි. පිරිමින්ට දෂ්ට කළ නොහැක. මී මැස්සන් රැජිනට දෂ්ට කළ හැකි නමුත් ඔවුන් වදයට ආසන්නව සිටිනු ඇත. එබැවින් මී මැසි රැජිනකින් දෂ්ට කිරීම ඉතා දුර්ලභ වනු ඇත.

මී මැස්සන් කෙතරම් වටිද කියහෝත් මී මැස්සන් මෙලෙවින් වදවි ගියවිට මානව පැවැත්ම තිබෙනුයේ වසර 4ක කාල සීමාවක් පමණ බව ඇල්බට් අයිස්ටයින් පවසා ඇත. නවතම අධ්‍යන වලින් පෙන්වා දෙන්නේ මේ වන විටත් 90%ක් පමණ මී මැස්සන් වදවි ගෙන ගොස් ඇති බවයි. ස්විස්සර්ලන්ත අධ්‍යනයකින් පෙන්වා දෙන්නේ මී මැස්සන් වද විමට ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස ජංගම දුරකතන භාවිතයයි. මක් නිසාද යත් ජංගම දුරකතන තරංග මගින් ඔවුන්ගේ මගන් දිශානතිය වෙනස් කරන බවයි .

මී මැසි රැජින මී වදයෙන් ඉවත් කළහොත් විනාඩි 15ක් ඇතුළත ඒ බව මී මැසි ජනපදයේ සෙසු අය දනී. මීමැසි පාලකයන් මී වදයක සිටින මී මැස්සන් සංඛ්‍යාව තක්සේරු කිරීමට විවිධ උපක්‍රම සකසා ඇත. ඕනෑම අවස්ථාවක සාමාන්‍ය සක්‍රීය මී මැසි ජනපදයේ කම්කරුවන් 50,000ක් පමණ සිටිය හැකි නමුත් සේවකයන් 20,000ත් 60,000ත් අතර සංඛ්‍යාවක් සිටිය හැක. මී මැසි රැජින වැඩකරුවෙකුගේ දිග මෙන් දෙගුණයක් පමණ වේ. මී මැසි රැජිනක් තම ජනපදය පිහිටුවන විට දිනකට බිත්තර 2000 - 3000ක් පමණ දමයි. මී මැස්සන් සන්නිවේදනය කරන්නේ පෝෂණය හරහා සම්ප්‍රේෂණය වන ෆෙරමෝන මගිනි. පිරිමි මී මැස්සන් සංසර්ගයෙන් පසු මිය යයි.

ආහාර සොයන මී මැස්සන්ට මල් මිලියන 2ක් පමණ සංචාරය කරමින් මී පැණි රාත්තලක් නිපදවීමට සැතපුම් 55,000ක් පමණ පියාසර කිරීමට සිදුවේ. මී මැස්සන් සාමාන්‍යයෙන් ආහාර සොයා යන ගමනකදී කිලෝමීටර 1-6 අතර දුරක් පමණක් නොව කිලෝමීටර 13.5ක් දක්වා පියාසර කළ හැකිය. මී මැස්සන්ට විශාල ශක්තියක් අවශ්‍ය වීම පුදුමයක් නොවේ. මී මැස්සන් පැයට සැතපුම් 15ක් දක්වා පියාසර කරන අතර තත්පරයකට 200 වතාවක් හෝ විනාඩියකට බීට් 12,000කින් තම පියාපත් ගසයි. සෑම මී මැස්සෙකුම තම ජීවිත කාලය තුළ මී පැණි තේ හැන්දකින් දොළොස් පංගුවක් සාදයි. මිනිසා විසින් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයකින් අනුභව කරන ආහාර (මීපැණි) නිපදවන එකම කෘමියා මී මැස්සයි. (තවත් මී මැස්සන් සහ මී පැණි සාදන බඹරෙකු ද ඇත, නමුත් කුඩා ප්‍රමාණවලින් පමණි).

මී මැස්සන් රස බැලීමට ඔවුන්ගේ ඉදිරිපස පාද, දිව, හකු සහ ඇන්ටෙනාව භාවිතා කරයි. මී මැස්සන්ගේ ඇන්ටෙනාව ඉතා සංවේදී වන අතර දේවල් රස බැලීම සඳහා වැදගත් වේ. ඇන්ටෙනා වල ඉඟි වල රස සංවේදක 300 කට වඩා ඇත. මී මැස්සන් සහ අනෙකුත් මී මැස්සන් බඹරුන්ගෙන් පැවත එන්නන් යැයි විශ්වාස කෙරේ. මී මැස්සන් මිනිසාට පසුව ලෝකයේ වඩාත්ම විද්‍යාත්මකව අධ්‍යයනය කරන ලද ජීවීන්ගෙන් එකකි. මී මැස්සන් අයත් වන්නේ ‘හයිමෙනොප්ටෙරා’ නම් කෘමි ගණයටයි.

මී මැස්සන් සඳහා සුවඳ වැදගත් වේ. මී මැස්සන් උදෑසන නව සුවඳ (සුවඳ) ඉගෙන ගැනීමට වඩා හොඳ බව අධ්යයනයකින් සොයාගෙන ඇත. මී මැස්සන් මල් පැණි සහ පරාග අනුභව කරයි. නමුත් ආහාර හිඟ වන අවස්ථා තිබේ. ඔවුන් කෘමි ස්‍රාවයන් අනුභව කළ හැකිය. ඔවුන් පිසිනු ලබන්නේ මිදි වැනි පලතුරු ස්වල්පයක් අනුභව කිරීමට ද ප්‍රසිද්ධය. මී මැසි රැජින නිසැකවම අවුරුදු 2ක් ජීවත් විය යුතුය. නමුත් අවුරුදු 3ක් හෝ 4ක් ජීවත් විය හැක. පිරිමි මීමැස්සන් සාමාන්‍යයෙන් දින 55ක් ජීවත් වන අතර, වසන්තයේ දී ඇති කරන ලද මී මැස්සන් ජීවත් වන්නේ සති 6ක් හෝ 7ක් පමණි. (සරත් සෘතුවේ ඇති කරන මී මැස්සන් මැයි. මාස 4-6 ජීවත් වේ).

මී මැස්සන්ට ඇස් 5ක් ඇත. උගේ හිස මුදුනේ සරල ඇස් 3ක් සහ ෂඩාස්‍රාකාර මුහුණු රාශියක් සහිත සංයුක්ත ඇස් 2ක් ඇත. මී මැස්සන්ට හිසකෙස් සහිත ඇස් ඇත. ශීත ඍතුවේ දී උණුසුම්ව තබා ගැනීම සඳහා මී මැස්සන් 'ශීත පොකුරක්' තුළ එකට එකතු වේ. මී මැස්සන් බොහෝ විට මිනිසුන් විසින් සාදන ලද ලී මී වදවල ජීවත් වන බව සලකනු ලැබේ. නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම වනයේ මී මැසි ජනපදයක් ස්වභාවිකවම ගස් කුහරයක් හෝ ගුහාවක් වැනි කුහරවල කූඩුවක් තැනීමට තෝරා ගනී.