වෙනත් මූලද්‍රව්‍ය වලින් රත්රන් නිර්මාණය කළ හැකිද?
අධික ඉල්ලුමක් වගේම අධික මිලක් ඇති භාණ්ඩයක් තමයි රත්තරන් කියන්නේ. රන් භාණ්ඩ නිර්මාණය කරන්න රත්රන් හොයාගන්නේ කොහොමද? ඒ භාණ්ඩ හැදෙන්නේ කියලා ගොඩක් දෙනෙක් දන්නවා. හැබැයි ඔබ දන්නවද රත්රන් නිර්මාණය කරන්න වෙනත් මුලද්‍රවය තියෙන බව. එම ක්‍රියාවලියට න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා අවශ්‍ය වන අතර වෙනත් මූලද්‍රව්‍ය වලින් සාදන රත්රන් මිලට වඩා මේවායේ මිල අධිකයි වගේම අධික මුදලක් ඔබට වැය කිරීමට සිදු වේවි.
රන් යනු සෑම පරමාණුක න්‍යෂ්ටියකම ප්‍රෝටෝන 79ක් ඇති රසායනික මූලද්‍රව්‍ය වෙනවා. ප්‍රෝටෝන 79ක් අඩංගු සෑම පරමාණුවක්ම රන් පරමාණුවක් වන අතර සියලුම රන් පරමාණු එකම රසායනිකව හැසිරෙන්නේ.සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රෝටෝන 79 ක් (සහ න්‍යෂ්ටිය ස්ථායී කිරීමට ප්‍රමාණවත් නියුට්‍රෝන) එකලස් කිරීමෙන් රන් නිර්මාණය කළ හැකියි. එසේත් නැතිනම් රසදිය වලින් එක් ප්‍රෝටෝනයක් ඉවත් කළ හැකියි. (එහි 80 ක් ඇත) හෝ රන් සෑදීම සඳහා ප්ලැටිනම් (එහි 78 ක් ඇති) ප්‍රෝටෝනයක් එකතු කළ හැකියි.
මෙම ක්‍රියාවලිය සරල නමුත් ප්‍රයෝගිකව කිරීමට අපහසුය. න්‍යෂ්ටියකින් ප්‍රෝටෝන එකතු කිරීම හෝ ඉවත් කිරීම න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා වර්ගයක්. ඒ නිසා කිසිම රසායනික ප්‍රතික්‍රියා මාලාවකට රත්රන් නිර්මාණය කළ නොහැක. රසායනික ප්‍රතික්‍රියා මගින් පරමාණුවක ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන සහ හැඩය වෙනස් කරන නමුත් පරමාණුවේ න්‍යෂ්ටිය නොවෙනස්ව තබයි. රත්රන් නිර්මාණය කිරීමට න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා භාවිතා කළ යුතුයි. දුෂ්කරතාවය වන්නේ න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා සඳහා විශාල ශක්තියක් අවශ්‍ය වීමයි.
| ස්ථායී පරමාණුවක න්‍යෂ්ටිය ඉතා තදින් එකට බැඳී ඇති නිසා න්‍යෂ්ටිය තුළට හෝ ඉන් පිටතට කිසිවක් ස්ථිරව ලබා ගැනීමට අපහසු වෙනවා. න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාවක් ඇති කිරීම සඳහා, අපට න්‍යෂ්ටියකට අධි ශක්ති අංශු මුදා හැරිය යුතුයි. විකිරණශීලී ක්ෂය වීමෙන්, ප්‍රතික්‍රියාකාරකයක න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාවලින්, මන්දගාමී අංශු ත්වරණයෙන් හෝ මෙම ශිල්පීය ක්‍රමවල මිශ්‍රණයකින් අපට එවැනි අංශු ලබා ගත හැකියි. උදාහරණයක් ලෙස, Sherr, Bainbridge සහ Anderson විසින් 1941 දී රසදිය වෙත නියුට්‍රෝන මුදාහැරීමෙන් රන් නිර්මාණය කරන ලදී. හාවර්ඩ් සයික්ලොට්‍රෝන අංශු ත්වරණකාරකය මගින් ආරම්භ කරන ලද න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා මාලාවක් මගින් නියුට්‍රෝන ජනනය විය. |
සාමාන්‍යයෙන් රත්රන් නිර්මාණය වන්නේ රත්රන් වලට වඩා අඩු ප්‍රෝටෝනයක් ඇති ප්ලැටිනම් වලින් හෝ රත්රන් වලට වඩා ප්‍රෝටෝනයක් වැඩි රසදිය වලින්. නියුට්‍රෝන සමඟ ප්ලැටිනම් හෝ රසදිය න්‍යෂ්ටියකට බෝම්බ හෙලීමෙන් නියුට්‍රෝනයක් කඩා වැටීමට හෝ නියුට්‍රෝනයක් මතට එක් කළ හැකි අතර, එය ස්වභාවික විකිරණශීලී ක්ෂය වීම හරහා රන් බවට පත් විය හැකියි.
මෙම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියෙන් පැහැදිලි විය යුතු පරිදි, අනෙකුත් මූලද්‍රව්‍ය වලින් සාදන ලද රත්රන් බොහෝමයක් විකිරණශීලීයි. විකිරණශීලී රත්රන් මිනිසුන්ට අනතුරුදායක වන අතර වාණිජමය වශයෙන් අලෙවි කළ නොහැකියි. තවද, විකිරණශීලී රත්රන් දින කිහිපයකට පසු විකිරණශීලීත්වය ක්ෂය වීමකට ලක් වූ විට එය තවදුරටත් රන් නොවෙයි.
විකිරණශීලී නොවන රත්රන් නිර්මාණය කිරීමට දැනට රත්රන් විකිණීමෙන් ඔබට උපයා ගත හැකි මුදලට වඩා විශාල මුදලක් වැය වනවා. අනෙකුත් මූලද්‍රව්‍යවලින් රත්රන් නිර්මාණය කිරීම දැනට මිල අධික රසායනාගාර පරීක්‍ෂණයක් මිස ශක්‍ය වාණිජ කටයුත්තක් නෙවෙයි. කෙසේ වෙතත් න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියාකාරකවල රත්රන් නිර්මාණය කිරීම ලාභදායී ආර්ථික ව්‍යාපාරයක් බවට පත් කිරීමට තාක්‍ෂණය ප්‍රමාණවත් ලෙස දියුණු විය යුතුයි.
